Bractwo Kurkowe Miasta Rybnika zostało założone w 1924 roku. Pierwszą myśl założenia w Rybniku bractwa strzeleckiego podjęło mieszczaństwo z wyraźnym celem skupienia odpowiednich obywateli w obronie praw cywilnych i miasta, a także wychowania społeczeństwa w duchu karności i poczucia obowiązku wobec ojczyzny.

W maju 1924 roku Józef Mandrysz (po lewej), znany obywatel miasta Rybnika, podjął próbę założenia bractwa. Zaledwie miesiąc później w Rybniku ukonstytuowało się konkurencyjne – wobec jeszcze nieistniejącego bractwa strzeleckiego – Towarzystwo Strzeleckie, którego wyraźnym dążeniem było sprzeniewierzenie się tradycji i ideologii bractw strzeleckich. Wówczas Józef Mandrysz zaprosiwszy do współpracy Ludwika Wróbla zwołał komitet organizacyjny dla założenia w Rybniku bractwa Strzeleckiego. W skład komitetu weszli: J. Madrysz, L. Wróbel, F. Lelek, M. Sodoman i J. Malik.

Pierwsze zebranie konstytucyjne odbyło się 10 lipca 1924. Obecnych na zebraniu było 38 obywateli, którzy bez wyjątku zgłosili swoje przystąpienie do nowoorganizującego się Bractwa Strzeleckiego. Pierwsze strzelanie o godność króla kurkowego przypadło na dzień 26 października 1924 roku. Królem kurkowym został brat Grzesik, pierwszym rycerzem brat Mandrysz.

Strzelanie o godność króla w następnym roku odbyło się w Zielone Świątki. Tym razem insygnia królewskie objął brat Hałacz. Dokładniejszych informacji o życiu bractwa z tego okresu niestety brak, gdyż księga protokołów została założona dopiero 23 września 1926 roku.

Poważnym problemem bractwa był brak własnej strzelnicy. Rozwiązania doraźne w rzeczywistości nic nie rozwiązywały. W tej sytuacji brat Mandrysz, kierując się zasadą „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego” zakupił starą strzelnicę i oddał ją do dyspozycji bractwa. Strzelnica była niestety w złym stanie. Konieczne okazało się odrestaurowanie budynku oraz remont toru strzelniczego. Renowacja okazała się niezwykle trudna, lecz cel został osiągnięty. W szczególności przyczynili się do tego:

• starosta Wygnenda
• burmistrz Rybnika W. Weber
• brat Józef Mandrysz
• brat Malik(po prawej)
• bracia:Bernacki, Zoremba, F. Sobczyk, W. Kopiec, Hałacz, Ociepka

Józef Mandrysz widział w bractwie wartości daleko ważniejsze niżby mogło się wydawać. W jednym z artykułów napisał między innymi:
(…) dla każdego myślącego obywatela powinien istnieć plan działalności życiowej, w któym mieści się kwestia jutra, opierająca się na doświadczeniu z przeszłości. Zadaniem każdego obywatela w chwili obecnej musi być troska o przyszłość, która daje nam gwarancję solidnych wyników za szare dni trudu. Obowiązek życiowy żąda od nas wdzięczności względem Najwszechmocniejszego Boga, który nas życiem obdarzył. Ktokolwiek buduje swe szczęście jedynie na walorach doczesnych, zaspokajających jego żądzę egoistyczno-materjalną, nie dbając o zdobycze duchowe, ten zawiódł nie tylko swoje otoczenie, lecz i samego siebie, albowiem on nie dokończył swego dzieła życiowego, a jego zdobycz materialna równa się kupce piachu.”
Do braci kurkowych skierował w tym samym tekście następujące słowa:

“Ćwicz oko i dłonie w ojczyzny obronie!”

defilada Bractwa Strzeleckiego – 3 maj 1928
 

Dekoracja Braci na rynku – maj 1926r.
 

BRACTWO KURKOWE MIASTA RYBNIKA

historia po roku 1995.

Rok 1995, dzięki staraniom takich obywateli jak Eugeniusz GUTKOWEKI, Franciszek KAMIŃSKI, Andrzej MAŃKOWSKI, Ernest MIKSZAN i Adolf SIEMASZKIEWICZ, był rokiem reaktywacji ruchu brackiego w Rybniku. Zawiązali oni Komitet Założycielski, który zredagował statut a także wniósł do Sądu o zarejestrowanie stowarzyszenia o nazwie Bractwo Kurkowe Miasta Rybnika. Pierwsze walne zgromadzenie Bractwa odbyło się 23 października 1995. Wybrało ono władze, na czele z Eugeniuszem GUTKOWSKIM jako hetmanem.

W roku 1998, nadzwyczajne walne zgromadzenie wybrało nowy zarząd w składzie :

Lech GĘBORSKI  hetman, Adolf SIEMASZKIEWICZ kanclerz, Roman SZULC mistrz kapituły, Bogusław SMOLAK strażnik skarbu, Jacek KUBIK strażnik pergaminu, Zbigniew PACIA  strzelmistrz, Eugeniusz PACIA członek.

Kolejne walne zgromadzenie odbyte w roku 2002 wybrało zarząd w składzie:

Lech GĘBORSKI hetman, Bogdan GÓRAK mistrz kapituły, Leszek MARYAŃSKI strażnik skarbu,Piotr KULIK strażnik pergaminu, Adolf SIEMASZKIEWICZ – strzelmistrz, Jerzy MIŚ chorąży, Jarosław MACZEK, Julian MIERZWIŃSKI, Zbigniew PACIA członkowie.

Do końca roku 2007 skład zarządu przedstawiał się następująco:

Prezes – hetman – Krzysztof Urbańczyk, I v-ce prezes – Piotr Kulik, II v-ce prezes – Lech Gęborski, sekretarz – Piotr Szczyrbowski, skarbnik – Leszek Maryański, strzelmistrz – Marek Uszacki oraz Zbigniew Pacia – jako członek zarządu.

W roku 2008 z funkcji hetmana zrezygnował brat Krzysztof Urbańczyk. Walne Zgromadzenie wszystkich Barci (Wielka Ława Bractwa) powołała na funkcję prezesa i hetmana – Brata Piotra Kurka

W swojej działalności, Bractwo propaguje historię, barwę, tradycje i obrzędy miasta Rybnika i ziemi rybnickiej poprzez organizację widowisk plenerowych, wystaw i koncertów muzycznych.

Tradycja bracka prezentowana jest w postaci organizowania teraz już międzynarodowych turniejów w strzelaniu z broni czarnoprochowej a także strzelań o tytuł króla kurkowego bractwa jak również jego uroczystej intronizacji. Wybór Króla Kurkowego w naszym Bractwie polega na wskazaniu Walnemu Zgromadzeniu przez Radę Królewską osoby. która powinna tę funkcję pełnić w roku następnym. Jeżeli Walne propozycję zaakceptuje, osoba ta nabywa tytuł „Króla Elekta”. W wyznaczonym terminie odbywa się strzelanie królewskie w trakcie którego Król Elekt oddaje pierwszy strzał. Przestrzelina wyznacza środek tarczy królewskiej. Pozostali Bracia walczą o tytuły rycerskie starając się trafić najbliżej strzału królewskiego.

Pełne uprawnienia , Król uzyskuje po intronizacji.

W roku 2004 rybnickie Bractwo było organizatorem I Brackich Mistrzostw Polski w strzelaniu z broni czarnoprochowej, organizuje również cykliczne imprezy strzeleckie takie jak strzelanie z karabinu czarnoprochowego na 100 hetmańskich kroków, strzelanie z pistoletu czarnoprochowego O Nagrodę Królowej Pani”, czy otwarta dla wszystkich strzelców rybnicka liga czarnoprochowa.
W strukturze Bractwa mieści się : I drużyna strzelecka, II dywizjon artylerii brackiej, III korpus strzelców czarnoprochowych, IV kompania strzelców sportowych, V szwadron kawalerii zmotoryzowanej.

V Szwadron Kawalerii – 1/2 stanu

W roku 2004 została powołana Kapelania Bracka, której przewodniczy ks. Franciszek Radwański.

Bractwo ma swoją siedzibę w pomieszczeniach rybnickiego Starostwa Powiatowego. Posiada sztandar oraz proporzec 1 drużyny strzeleckiej a także łańcuchy w tym królewski, rycerskie i hetmański.

Zgodnie z tradycją prezydent miasta posiada honorowy tytuł Namiestnika Bractwa, zaś starosta powiatu Protektora Bractwa.